Kadınlarda Saç Dökülmesi
Cansız saçlar, saç tellerinin incelmesi ve saç dökülmesi her üç kadından birinin hayat boyunca muzdarip olduğu temel bir sorundur. Kadınların saç dökülme problemlerinin önemli bir kısmını genetik tip saç dökülmesi oluşturur.
Kadın tipi saç dökülmesi olanların %20’sinde aile öyküsü vardır. Kadınlarda genetik nedenler dışında saç dökülmesine neden olan faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Hormon Dengesizlikleri
Kadınlarda görülen saç zayıflama ve dökülmesinin önemli bir nedeni de hormon dengesizlikleri ve hormon tedavileridir. Kullanılan doğum kontrol haplarının sıklıkla saç dökülmesine yol açtığı gözlenir.
Doğum Sonrası Süreç
Gebe kadınlarda saçların büyük bir kısmının büyüme halinde olduğunu ifade eden uzmanlar, doğum sonrasında saçların, saç büyüme döngüsünün dinlenme fazına geçtiklerini, 2-3 ay içerisinde aşırı miktarda döküldüklerini, bu sürecin 1-6 ay kadar sürebildiğini ve çoğunlukla yeniden büyüyerek eski miktarlarına ulaştıklarını belirtiyor.
Yüksek Ateş ve Ağır Enfeksiyonlar
Hastalıkların, saçların dinlenme evresine girmesine neden olabildiğini belirten uzmanlar, yüksek ateş ve ağır bir hastalıktan 4 hafta ila 3 ay sonra yoğun bir saç kaybı gelişebileceğini, ancak zamanla saçların eski halini alacağını bildiriyor.
Tiroid Hastalığı
Tıpta hiper ve hipotiroidi olarak geçen tiroid bezinin çok fazla ya da gereğinden az çalışmasıyla ilgili yaşanan hormon bozukluğu tedavisi sırasında da saç dökülmesi görülür.
Demir Eksikliği
Demir eksikliği anemisi, ağır adet kanamalarından veya demir zengini besinlerin çok fazla tüketilmemesinden kaynaklanabilir ve saç dökülmesine yol açabilir.
Dengesiz Beslenme ve Stres
Bilinçsiz yapılan diyetlerde ve tek yönlü beslenmelerde saç, yaşam döngüsünde gerekli olan vitamin, mineral ve yapısındaki keratinin yapıtaşı olan proteini yeterli düzeyde alamaz. Bunun sonucunda saçta zayıflama ve dökülme problemi yaşanır. Bunun dışında, vücut için stres kaynağı olan her etken, olumsuz etkisini saçlarda da gösterecektir.
Bazı hastalık tedavileri
Bazı Kanser tedavilerinin saç hücrelerinin bölünmesini durdurabildiğini belirten uzmanlar, hastaların saçlarının %90’ını kaybedebileceklerini, ancak terapi sona erdikten sonra saçların tekrar büyüme göstereceklerini ve eski hallerine döneceklerini bildiriyor. Bu nedenle kanser tedavisi görenlerin saç kaybı nedeniyle strese girmemesi ve gerekli zamanın geçmesini beklemesi önerilmektedir.
Büyük cerrahi girişimler ve kronik hastalıklar
Büyük cerrahi operasyon geçiren hastalarda 1-3 ay içinde aşırı bir saç dökülmesi görülebilmektedir. Bu durumun birkaç ay içinde geçebilir. Ancak ağır kronik hastalığı olan kişilerde saç kaybı ömür boyu devam bir süreç olarak gerçekleşebilir.
Saç koparma hastalığı (Trikotilomani)
Çocuklar ve bazen erişkinler, saç, kaş veya kirpiklerini koparıncaya kadar çekebiliyor ve bunu bir alışkanlık haline getiriyor. Uzmanlar, böyle durumlarda psikolojik yardım alınmasını öneriyor.
Alopesi areata (Saç Kıran)
Bu tip saç kayıplarında düzgün yüzeyli, para büyüklüğünde veya daha geniş yuvarlak yama tarzı alanlar oluşur. Nadiren tüm saç ve vücut kıllarında kayıp oluşabiliyor. Her yaşta görülebilen bu tip saç dökülmesini yapan neden bilinmemekle birlikte, birçok hastada saçlar daha sonra kendiliğinden büyüyor.
Saç bakımında yapılan yanlışlar
Uzmanlara göre; boya, renk açma, düzleştirme veya perma gibi yöntemler, uygun koşullarda yapılmazsa saça zarar verebiliyor. Bu yöntemlerin sık sık veya aynı anda uygulanması da saçı zayıflatıp kırılmasına neden olabiliyor. Saçı çeken atkuyruğu, örgü, sıkı lastiklerle toplama gibi saç şekillerinin de sıklıkla uygulanmaması gerekir çünkü saç diplerine etki eden sabit çekme kuvveti saç kaybına neden olur. Sık yıkamak, taramak ve fırçalamak ise saçları kırabilir.
Şampuandan sonra krem kullanmak saç taranmasını kolaylaştırıyor. Islakken daha kırılgan olduğu için, saçı havlu ile ovalayarak kurutmaya çalışmaktan kaçınmak gerekiyor.
Uzmanlar, fırça yerine geniş ağızlı ve düz uçlu tarakların tercih edilmesi gerektiğini bildiriyor. Saç dökülmesinde en önemli faktör genetik yani ailesel kalıtımdır ancak diğer faktörlerde saç dökülmesinde rol oynayabilir. Saçların dökülme nedenleri arasında bulunan temel faktörleri şöyle sıralayabiliriz:
Kadınlarda erkek tipi saç dökülmesi
Saç dökülmesi yaşayan kadınların çoğunda kan androjen seviyeleri normaldir. Kanda androjen yüksekliği belirlenmiş ise, androjen üreten tümör yönünden araştırmak gereklidir. Kadınlarda, androjen üreten organlar yumurtalıklar ve böbreküstü bezlerdir. Polikistik over sendromu gibi hiperandrojeneminin diğer belirtilerinin görüldüğü tablolarda androgenetik alopesi (erkek tipi saç dökülmesi) sık görülür.
Kadınlarda androgenetik alopesi erkeklere göre daha ileri yaşta başlar. Kadınlarda genellikle diffüz (tüm saçlı deriyi kapsayan) dökülme olur. Saçlı derinin tamamında saçlar incelir veya seyrekleşir. Terminal kıllarda minyatürizasyon erkeklere göre daha az seviyede gerçekleşir. Bu nedenle tam saç dökülmesi nadirdir. Minyatürizasyonun daha az olması kadınlarda 5 alfa redüktaz enzim aktivitesinin daha az olması ile açıklanabilir. Ancak menopoz sonrasında veya androjenlerin kanda belirgin yükseldiği durumlarda, erkekte olduğu gibi alın ve tepedeki açılma belirginleşebilir. Kadınlarda ön saç çizgisi genellikle korunur. Androjenik alopesi erkekte hastalık kabul edilmemektedir. Ancak kadında büyük bir psikolojik stres oluşturması, ayrıca dâhili hastalıkların göstergesi olabilmesi açısından önemli bir sorundur. ABD’de 30 milyon kadında görülen erkek tipi saç dökülmesinin psikolojik etkisi kadınlarda erkeklere oranla %75 daha fazladır. Erkekler, erkek tipi saç dökülmesini kabul edilebilir görürken bu durumu kabullenmek kadınlar için daha zordur.
Kadınlarda görülen saç dökülmesinin tedavisi için birçok etken göz önünde bulundurulur.
Kadınlarda saç dökülmesinde tanı için saç rengi, saçın sıklığı, saç çapı ve saçın dökülme tipine bakılır ve sistematik kan tahlilleri ile bir hormon tablosunun oluşturulmasının akabinde saç dökülmesinin nedeni belirlenir.
Kadınların saç dökülmesini engellemek için önerilen tedaviler saçlı deriye lokal uygulanan ilaç, vitamin ve diğer tetikleyiciler; ağızdan alınan besin takviye tabletleri yada saç dökülmesinin ileri boyutlara ulaşması durumunda diğer tedavilerle eş güdümlü yürütülecek bir saç nakli olarak özetlenebilir.